Waarom haal je je cliënten uit hun hoofd? (over zelfkritiek)
‘Mijn conditie is waardeloos, mijn spieren zijn slap én ik moet minstens tien kilo afvallen. Ik vind groepslessen op muziek leuk, maar bij de simpelste buikspieroefening doet mijn rug al pijn. Ik kan gewoon niks!’
Hoor je de toonzetting van Laura’s woorden? Als ze zich tegenover mij al zo negatief uitspreekt, hoe zou haar interne dialoog dan klinken?
In het blog over oefenen hield ik een pleidooi om mensen met pijn te laten bewegen binnen hun pijngrens. Angst jaagt het stress-systeem aan. Zelfkritiek doet dat ook.
Krijgt Laura stress van de stem in haar hoofd?
Ja, die strenge stem staat haar flink in de weg. Dat is helemaal niet gek, het is inherent aan de manier waarop onze mind werkt.
Is je wel eens opgevallen dat je in gedachten overal een mening over hebt? Hè bah, het regent. Wat een leuke broek heeft zij aan. Wat zit er een slome vrouw achter de kassa.
Zo uitgesproken als we zijn over de wereld om ons heen, zo ongenuanceerd kijken we naar onszelf. Zolang we aan onze eigen maatstaven voldoen, is dat geen probleem. Maar lukt dat niet, dan gaat de innerlijke criticus met ons aan de haal.
Het ergste is dat we kritischer zijn voor onszelf dan voor een ander. Zou je ooit tegen een vriendin zeggen: ‘Je conditie is waardeloos’ of ‘je bent een dikke slapjanus?’ Natuurlijk niet. Zoiets zeg je niet eens tegen iemand die je onaardig vindt. Maar zo praat je wel tegen jezelf. Zodra je tekort schiet, word je je eigen vijand.
Zelfkritiek maakt onzeker en faalangstig. En dat is niet de beste state of mind om grootse prestaties te leveren – óf om aan een revalidatietraject te beginnen.
Kan ik de toonzetting van Laura’s gedachten veranderen?
Nee. Gedachten zijn nu eenmaal oordelend en vaak negatief. Het kost enorm veel energie om dat te willen wijzigen. Wat je beter kunt doen, is Laura’s gedachtentrein stilzetten. Met mindfulness.
Mindfulness is een mooi woord voor opmerkzaamheid: kijken, luisteren en voelen zonder oordeel. Als Laura mindful beweegt, dan kijkt ze naar zichzelf zoals ze naar een aflevering van The Queen op Netflix kijkt. Ze volgt de beweging van haar knieën, ze voelt de positie van haar hoofd, ze registreert de spanning in haar buikspieren. Haar gedachten komen tot rust en ze beweegt met een natuurlijk gemak. Ze is in the flow.
Waarom beweegt Laura beter als ze niet nadenkt?
Negatieve gedachten zijn een mentale én emotionele stoorzender. Gevoelens van frustratie, onmacht of teleurstelling uiten zich in het lichaam. Kijk maar hoe de spelers van Ajax het veld verlaten als ze verliezen van PSV. Ze kijken omlaag, ze laten hun schouders hangen, ze lopen langzaam. Hun lichaamstaal spreekt boekdelen.
Zelfkritiek zet het lichaam op scherp. Hoe meer Laura van zichzelf verwacht, hoe geforceerder ze gaat bewegen. Het eeuwenoude advies om goed je best te doen, werkt juist averechts. FM Alexander ontdekte dat 100 jaar geleden al, toen hij probeerde te ontspannen.
Stop trying, but never give up
Frederick Matthias Alexander
Laura kan haar gedachten en emoties niet controleren. Maar ze kan zich er wel bewust van worden. Dat doet mindfulness. En het goede nieuws is: mindfulness laat zich uitstekend combineren met bewegen.
Hoe doe ik dat dan?
Geef voel-aanwijzingen. Vermijd kritiek en complimenten. Corrigeer hands-on. Het klinkt simpel, maar dat is het niet.
Dus
Zelfkritiek zet je cliënt op scherp. Haar blik vernauwt, haar spierspanning stijgt en ze wil per se slagen. Als dat niet lukt, is de teleurstelling groot – en de motivatie om het nog een keer te proberen verdwijnt. Met mindfulness help je je cliënt los te komen van haar eigen veeleisendheid. Je brengt haar in contact met haar lichaam en laat haar voelen wat ze doet. Ze beweegt gedachteloos: zonder oordeel en zonder stress. Ze doet wat ze kan en legt zichzelf geen druk op. Nu is ze in de ideale state of mind om te groeien.
10 juni 2023
Wil je het blog iedere maand in je inbox? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
<
