Hoe train je de proprioceptie van een pijnpatiënt? (4 tips)
‘Je hebt saffraan gebruikt in je tarte tatin,’ zegt Janny van de Heijden tegen Anja in Heel Holland Bakt.
‘Je orkest speelt dit stuk uit Peer Gynt te traag,’ zegt Dominic Seldis tegen Pieter Jan in Maestro.
‘De kleurstellingen roze en neon geven je schilderij een verrassend lichteffect, zegt Raquel van Haver tegen Egon in Project Rembrandt.
Zoals Jannny vertrouwt op haar smaak, Dominic op zijn gehoor en Raquel op haar timmermansoog, zo moet een pijnpatiënt kunnen vertrouwen op zijn gevoel. Hoe weet hij anders wat hij aankan?
Als je iemand met pijn in beweging brengt, begin dan met het trainen van zijn houdings- en bewegingsgevoel – met zijn proprioceptie dus. Ik geef je vier tips:
Tip 1: Beschrijf de actieve bewegingen van je cliënt
Stel, Pieter heeft lage rugklachten en je laat hem leg circles maken:
Geef dan de volgende instructies:
- Volg de beweging van je rechter knie. Voel dat je knie naar buiten, omlaag, naar binnen en naar je borst gaat
- Voel de vorm van het beweegtraject: is het een cirkel, een vierkant, een ovaal?
- Voel de grootte van de beweging
Met deze voel-aanwijzingen breng je Pieter in observatiestand. Hij dóet geen leg circles, hij vóelt zijn leg circles. Hij kijkt naar zichzelf. Niet met zijn ogen, maar met zijn zesde zintuig: zijn proprioceptie.
Pieter beweegt mindful.
Tip 2: beschrijf de passieve bewegingen van je cliënt
Tijdens de leg circles beweegt niet alleen Pieters been, maar ook zijn rug. Pieter doet dat niet bewust, het gebeurt gewoon. Maak hem attent op die passieve bewegingen, en zeg:
- Voel de grond onder je middenrug als je knie dichtbij je borst is
- Voel de grond onder de rechterkant van je rug als je knie naar rechts gaat
- Voel de grond onder je bekken en bovenrug als je been omlaag gaat
In het lichaam is alles met elkaar verbonden. Ken je het boek Anatomy Trains van Thomas Myers? Hij legt uit dat spieren weliswaar van bot tot bot lopen, maar dat het bindweefsel alles met elkaar verbindt. Met zijn tensegrity model laat hij zien dat een lokale spierverkorting effect heeft op het lichaam in z’n geheel.
Als je het zo bekijkt, is het logisch dat een leg circle meer is dan een beenbeweging. Pieters rug, schouders en hoofd bewegen óók. En als je goed oplet, zie je dat zelfs de positie van zijn standbeen verandert.
Tip 3: Gebruik de body-scan
Het meebewegen dat ik hierboven beschrijf ontstaat als Pieter zich ontspant. Wanneer hij veel stress heeft of bang is om iets verkeerd te doen, dan blijft zijn rug stilliggen. Onbewust houdt hij hem vast.
Tijdens een body-scan maak je Pieter bewust van zijn contact met de grond. Pieter is – net als wij allemaal – verbonden met de Aarde dankzij de zwaartekracht. Als hij ligt heeft hij geen spierkracht nodig: de grond draagt hem. Hoe meer hij zich bewust wordt van die fysieke ondersteuning, hoe meer zijn lichaam tot rust komt. Hij werkt sámen met de zwaartekracht, in plaats van er tegen in.
Hieronder vind je een voorbeeld van de body-scan:
Tip 4: Geef groepslessen
In een één-op-één sessie is er een directe interactie tussen Pieter en jou. Je kijkt elkaar in de ogen, je praat met elkaar. In deze setting is het voor Pieter vrijwel onmogelijk om jou te negeren – maar dat vraag je wél van hem als je zegt: ‘Breng je aandacht naar binnen en voel je lichaam.’
In een groepsles is de wisselwerking tussen Pieter en jou heel anders. Jullie hebben meer afstand. Letterlijk. Jij staat voor de groep en hebt zorg voor álle deelnemers. De exclusieve aandacht voor Pieter vervalt. Dat maakt het voor hem gemakkelijker om zich te focussen op zichzelf.
Kortom
Met proprioceptietraining maak je je cliënten lichaamsbewust. Ze leren hun lichaam kennen, ze krijgen er respect voor. Ze stoppen met forceren en gaan beter voor zichzelf zorgen.
En nu?
Experimenteer met voel-aanwijzingen. Ga op een matje liggen en volg je actieve bewegingen. Voel dat je rug passief meebeweegt. Vind je het lastig en wil je meer begeleiding? Ik kom jou en je collega’s graag een in-company workshop geven. Na afloop wéét je hoe je de proprioceptie van je cliënten verbetert.
PS
Het jongetje op de foto heeft geen proprioceptietraining nodig. Zie je hoe mooi hij in balans is, hoe zacht hij de bal vasthoudt? Jonge kinderen bewegen op gevoel – aan hun coördinatie mankeert helemaal niks.
Wil je het blog iedere maand in je inbox? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.
<
